De kredietcrisis van 2007/2008 is veroorzaakt door banken die te grote risico’s namen. De crisis van 2018, of één á twee jaar later, zal ontstaan door centrale banken die hun hand overspelen.
De steeds maar stijgende beurskoersen zijn, sinds 2009 de bullmarkten van start zijn gegaan dankzij het absolute dieptepunt in de koersen door invloed van die kredietcrisis, een duidelijke indicator dat het moment van omslag steeds dichterbij komt.
Voor een deel zijn de oplopende koersen te verklaren als een herstelbeweging vanaf dat dieptepunt. Maar inmiddels liggen de koersen voornamelijk in de VS, inclusief dividend, hoger dan tijdens de voorgaande koersrecords in 2000 en 2007. Alhoewel dit op zich nog geen definitief argument is dat de koersen op relatief korte termijn weer zullen gaan dalen, zijn het wel indicatoren voor een aanstaande wijziging.
Deze indicatoren geven aan dat de aandelenkoersen aan de hoge kant staan.
Bijvoorbeeld de koerswinst verhouding van aandelen, die met 25 flink hoger staat dan het gemiddelde van vijftien. Hierbij zijn de steeds hogere koersen van virtuele valuta echter niet meegenomen. Deze groeiende markten halen significante vermogens uit de traditionals.
Het IMF doet er nog een schepje bovenop en ziet in de jacht op rendement enerzijds en de grote schuldvorming door de lage rentes anderzijds, een groot gevaar.
Wanneer de financiële markten de hoge schulden niet meer vertrouwen, is grote instabiliteit op de financiële markten het gevolg. Er is uiteindelijk maar één verklaring voor de ontkoppeling tussen economische ontwikkelingen en de aandelenkoersen en dat is de lage rente, voornamelijk als gevolgd van het monetaire beleid.
Even ter indicatie, in 2006 stond de rente in de VS nog op 6% terwijl op dit moment de 10 jarige rente is gedaald naar 2,2%. (Door een lage rente kan en zal er dus meer geleend gaan worden. Het schuldplafond stijgt en de financiële druk zal in afnemende markten exponentieel toenemen met rampzalige gevolgen voor bedrijven en particulieren).
Wanneer we enkel hier naar kijken is de gigantische stijging van de S&P500 nog best relaxed te noemen. De index had bijna drie keer zo hoog kunnen staan als de 1500 van destijds… Maar gezien de koersontwikkeling nadien, was die 1500 punten in 2000 veel te hoog.
In het huidige gunstige economische klimaat kan het niet anders dan dat krapte op de arbeidsmarkt loonverhogingen in gang zullen zetten. Loonverhogingen, die zelfs door monetaire autoriteiten worden bepleit. Matiging van winstgroei en een toenemende inflatoire druk zullen het gevolg zijn. Met uiteindelijk een correctie, laten we het vooral géén crisis noemen…, naar koersniveaus die in lijn zijn met de reële economische factoren.
Het te lang aangehouden monetaire beleid van de centrale banken zal de aanleiding (kunnen) zijn van een nieuwe financiële crisis. Dus wanneer je het goed bekijkt dan is de kredietcrisis van 2007/2008 veroorzaakt door banken die te grote risico’s namen.
De crisis van 2018 (of 2019, 2020?) ontstaat door centrale banken die hun hand overspeelden en toelieten dat zich onder het gevoerde beleid zich ernstige onevenwichtigheden vormden.
Wat te doen?
Hoewel het al jaren een gegeven is bij investeerders en beleggers, is het zorgvuldig spreiden en investeren in niet gereguleerde producten, een behoorlijk adequate wijze om je te ‘hedgen’ tegen aanstaand koersverlies en/of een nieuwe financiële crisis.
Met name cryptovaluta’s kunnen een interessante uitvalsbasis vormen, ondanks het risico op “bubbelvorming”.
Deze ongereguleerde investeringen zijn niet rechtstreeks afhankelijk van beslissingen die genomen worden door monetaire regelgevers en politiek, en bevatten dus een grotere kans om verstoken te blijven van de neerwaartse spiraal die zich zal gaan aftekenen in de traditionele markten wanneer een herstel of correctie moet worden afgedwongen.